蝸牛 原典: 山本東 シテ: 山伏、アド: 主、太郎冠者 |
Heliko el la libro de Yamamoto Azuma tradukis Simatani takesi 2006 |
山伏「〽三 の峯入り、駈出なる、行者 ける(詞)これは出羽 |
Jamabuŝo:(ĉe Zyôza al dekstro)♪Ankoraŭ novico, mi tamen, hardita en Kumano, estas asketo jam eminenta. (al publiko) |
たる、駈出 ・葛城 だる。まず、そろりそろりと参ろう。 (道行)いや、まことに、行は萬行あり とは申せども、とりわき山伏の行は、 野に伏し、山に伏し、岩木を枕とし、 難行苦行を致す。(常座で)その奇特 |
Mi estas novica jamabuŝo el la monto Haguro en Dewa. Nun mi iras hejmen de la montoj Oomine kaj Katuragi. Mi iru senhaste. (rondiras) Inter miloj da ekzercoj la plej severa estas tiu de jamabuŝo kun bivakoj en kampoj kaj montoj. (de Zyôza iras al la fronto) |
は、(上を見て)空飛ぶ鳥をも、目 へ祈り落すが、(落ちる鳥を視線で追っ てから胸を張る)山伏の行力 これはいかなこと。けさ、宿を早々 立ったれば、殊 |
Antaŭ mia forto(vidas supren)falas birdo el aero.(okulsekvas falon; al la publiko) Jen estas la potenco de jamabuŝo! (ĉe Zyôza) Ho, ve! Tro frue en la mateno mi ekvojaĝis! Nun mi devas siesti... |
致そう…いや、これに大きな藪がある。 まず、入ってみょう。(舞台中央後方) エイエイヤットナ。 (狭い隙間を通る 所作で中央へ) これは打ち開いた、大 きな藪じゃ。どの辺りがよかろうぞ。 いや、ここもとがよかろう。さらば休 もう。(地謡座の前で)エイエイヤット ナ。(寝る)くたびれた、くたびれた。」 |
Ĉi tie estas granda veprejo. Mi eniru! (de meze malantaŭe) Nu, nu, hop! (kvazaŭ tra malvastejo iras al la mezo) Kiel vaste estas en la veprejo! Kie mi kuŝiĝu? Jen mi trovis bonan lokon. Nun mi ripozu!(ĉe Ziutaiza) Nu, nu, hop! (ekkuŝas) Kiel laca mi estas! Kiel laca mi estas! |
主「( 主と太郎冠者登場。太郎冠者は後 ろに座る。主は常座で)これはこの辺り に住居 報めでたい祖父 これへ蝸牛 お、御寿命御長遠 太郎冠者を呼び出だし、蝸牛を取りに 使わそうと存ずる。やいやい太郎冠者、 あるかやい。(脇座へ移動)」 |
Mastro: (aperas la Mastro kaj Tarôkazya. Tarôkazya sidas malantaŭe. Mastro ĉe Zyôza) Mi estas loĝanto en ĉi tiu loko. Mi havas avon prosperan. Oni diras, se al li mi donocos helikon, li certe ĝuos des pli longajn vivon kaj prosperon. Mi elvoku la serviston kaj li iru kapti helikon. Hej, Tarôkazya, kie vi estas? (M iras al Wakiza) |
太郎冠者「ハアー。」 | Tarôkazya: ♪Jen! (T iras al Zyôza) |
主「いたか。」 | Mastro: Kie? |
太郎冠者「お前におりまする。」 | Tarôkazya: Antaŭ vi! |
主「念無 別なることでもない。そちも知るとお り、こちの祖父御 寿命といいめでたいお方はあるまい。」 |
Mastro: Bone, tre baldaŭ vi venis. Mi havas ion ordoni al vi. Vi scias: neniu krom mia avo ĝuas tiel longajn vivon kaj prosperon. |
太郎冠者「仰せらるるとおり、めでたい お方はございりますまい。」 |
Tarôkazya: Jes, Sinjoro! Krom lia moŝto neniu alia estas tiel prospera! |
主「それよそれよ。それにつき、蝸牛を 進上申せば、いよいよ御寿命御長遠な というによって、汝は大儀ながら今か ら蝸牛を取ってこい。」 |
Mastro: Certe neniu alia! Oni konsilis, ke mi havigu al li helikon, kaj li certe ĝuos des pli longajn vivon kaj prosperon. Tial vi iru kaj venigu helikon. |
太郎冠者「畏まっては、ござりまするが、 蝸牛と申すものは、どのようなもので、 どこもとにいるものやら存じませぬに よって、これはなにとぞ御免なされて 下されい。」 |
Tarôkazya: Jes, Sinjoro! Laŭ via ordono mi iru ien ajn. Mi tamen tute ne scias, kia estas tiu heliko, nek kie ĝi troviĝas. Tial mi ne povos venigi helikon. |
主「知らずは教えてやろう。まず蝸牛と いうものは、土から生じて藪に住むも のじゃ。」 |
Mastro: Ĉar vi ne scias helikon, mi do klarigos pri ĝi: Unue, heliko devenas de tero kaj troviĝas en veprejo. |
太郎冠者「ははあ、藪に住むものでござ るか。」 |
Tarôkazya: Jes, Sinjoro, heliko troviĝas en veprejo! |
主「頭 |
Mastro: Due, ĝi havas nigran kapon kaj konkon ĉe la lumbo. |
太郎冠者「腰に貝がござるか。」 |
Tarôkazya: Konkon ĉe la lumbo? |
主「なかなか。その上、折々 ものじゃ。」 |
Mastro: Jes, ja! Trie ĝi foje elmetas kornojn. |
太郎冠者「ははあ、角 |
Tarôkazya: Ho, ankaŭ kornojn! |
主「劫﨟 によって、随分念を入れて、大きなを 取ってこい。」 |
Mastro: Cetere veterana heliko estas tiel granda kiel homo. Iru kaj venigu kiel eble plej grandan! |
太郎冠者「何がさて、畏まって御座る。」 |
Tarôkazya: Jes, Sinjoro, laŭ vi ordono! |
主「早う行け。」 | Mastro: Jam iru! |
太郎冠者「心得ました。」 | Tarôkazya: Jes, Sinjoro! |
主「エーイ。」 | Mastro: Iru! |
太郎冠者「ハアー」(主は狂言座に座る) |
Tarôkazya: Jes! (M sidas ĉe Kyôgenza) |
太郎冠者「(正面を向く) さてもさても、 こちの頼うだ人のような、ものを急に 仰せ付けられるるお方は御座らぬ。今 から見たこともない蝸牛を取ってこい とのおことじゃ。さりながら参らずは なるまい。まず急いで参ろう(歩き出す) いやまことに、こう参っても、蝸牛が あればようござるが、藪に住むものと 仰せられたによって、参ったならば、 無いことは御座るまい(常座で止まり) いや、来るほどに大きな藪がある。 どれどれ、まず入ってみょう。(舞台中 央後方で)エイエイヤットナ。 (狭い隙 間を通る所作で中央へ)ええ、これはい かなこと、おびただしい蜘蛛の巣じゃ。 ははあ、これは打ち開いた、大きな藪 じゃ。さて、仰せ付けられた蝸牛は、 どこもとにいることじゃ知らぬ。少し もよいのに致したいものじゃが、(地謡 座の方を見て)いや、あれに頭の黒い者 が寝ている。もし、蝸牛でないか知ら ぬ。何にもせよ、まず起 (山伏を起こす) いや申し申し、起きて 下されい、起きて下されい。」 |
Tarôkazya: (al publiko) Ho, ve! Ĉiam kaprican ordonon donas mia Sinjoro! Hodiaŭ li ordonis al mi de nun iri kaj venigi helikon, kiun mi tute ne scias. Mi tamen devas iel ajn plenumi lian ordonon. Nun mi iru haste. (ekmarŝas) Ĉu certe tie mi trovos helikon? Mia Sinjoro diris, ke ĝi troviĝas en veprejo. Mi iru al veprejo kaj esperu tie trovi helikon... (ĉe Zyôza) Jam mi alvenis al granda veprejo! Nun mi eniru en la veprejon! (de meze malantaŭe) Nu, nu, hop! (kvazaŭ tra malvastejo iras al la mezo) Ho, ve, ĝenas min multe da araneaĵo... Kiel vaste estas en la veprejo! Kie mi trovos helikon, kion mi venigu al mia Sinjoro? Kiel eble plej grandan mi volas trovi. (rigardante al Ziutaiza) Nun mi trovis! Jen tie kuŝas io kun nigra kapo! Ĉu ĝi povas esti heliko? Antaŭ ĉio mi veku kaj demandu lin. (vekas la jamabuŝon) Pardonon, Sinjoro! Bonvolu vekiĝi, bonvolu vekiĝi! |
山伏「ああ、よう寝た。誰 | Jamabuŝo: Ha, tre bone mi dormis... Kiu? |
太郎冠者「私 | Tarôkazya: Jen mi estas! |
山伏「何、私。」 | Jamabuŝo: Vi? |
太郎冠者「なかなか。」 | Tarôkazya: Jes, mi! |
山伏「私と言うは、誰じゃ。」 | Jamabuŝo: Certe vi! Kiu tamen vi estas? |
太郎冠者「ちと、用のことが御座る。 何とぞ起きて下されい。」 |
Tarôkazya: Mi havas demandon. Bonvolu vekiĝi. |
山伏「(立ち)えい、ここな者は。何とし て、みどもを起 |
Jamabuŝo: (J ekstaras)Ba, kia sentaŭgulo! Kial vi vekis min? |
太郎冠者「(常座で)されば、そのことで 御座る。ちかごろ聊爾 らもしこなたは蝸牛では御座らぬか。」 |
Tarôkazya: (ĉe Zyôza)Pardonon mi petas. Kvankam maldece mi devas demandi vin: Ĉu vi estas heliko? |
山伏「なんじゃ蝸牛ではないか。」 | Jamabuŝo: Ĉu mi estas heliko? |
太郎冠者「なかなか。」 | Tarôkazya: Ĉu, Sinjoro? |
山伏「それは、何ゆえ蝸牛と思うぞ。」 | Jamabuŝo: Kial vi vidas min heliko? |
太郎冠者「さればそのことで御座る。蝸 牛は藪に住んで、頭の黒いものじゃと 申しまするが、こなたの頭が黒う御座 るによって、蝸牛では御座らぬかと申す ことでござる。」 | Tarôkazya: Oni diris al mi, ke heliko vivas en veprejo kaj ĝi havas nigran kapon. Ĉar vi havas nigran kapon, mi supozas vin heliko. |
山伏「なんじゃ、頭が黒いによって蝸牛 ではないかと言うか。」 | Jamabuŝo: Ĉu vi supozas min heliko, ĉar mi havas nigran kapon? |
太郎冠者「さようで御座る。」 | Tarôkazya: Jes, Sinjoro! |
山伏「ちと、それに待て。」 | Jamabuŝo: Atendu momenton. |
太郎冠者「心得ました。」 | Tarôkazya: Jes, Sinjoro! |
山伏「(正面を向き笑う) さてもさても、 世には興 じゃ。みどもがこれに寝ていたれば、 頭が黒いによって蝸牛かと申す。さだ めてきゃつは愚鈍な者であろう。さん ざんになぶってやろうと存ずる。(太郎 冠者に向き直り)やいやい、そちは何の ために蝸牛を尋ぬるぞ。」 |
Jamabuŝo: (J ridegas al la publiko) Ha, ha, ha! Kian fantazion li havas! Ĉar mi kuŝis ĉi tie en veprejo kaj mi havas nigran kufon, li vidas min heliko. Certe granda idioto li estas! Mi amuzos min pri li. Ha, ha, ha! (al Tarôkazya) Hej, mi demandas: Por kio vi bezonas helikon? |
太郎冠者「さればそのことで御座る。私 の頼うだ者の祖父御 御座るが、それへ蝸牛を進上致せばい よいよ御寿命御長遠なと申しまするに よって、それゆえ尋ぬることで御座る」 | Tarôkazya: Mi klarigos: Mia Sinjoro havas avon kun longaj vivo kaj prospero. Kun heliko, oni diras, li certe ĝuos des pli longajn vivon kaj prosperon. Por tio mi bezonas helikon. |
山伏「子細を聞けばもっともじゃ。さて さてそちは仕合わせな者じゃ。汝が尋 ぬる蝸牛はみどもじゃ。」 | Jamabuŝo: Mi komprenis, kial vi bezonas helikon. Vi estas bonŝanca. Mi mem estas heliko, kiun vi bezonas. |
太郎冠者「ははあ、すれば、こなたが蝸 牛でござるか。」 | Tarôkazya: Ho, vi mem estas Sinjoro Heliko! |
山伏「なかなか。」 | Jamabuŝo: Jes, mi mem estas. |
太郎冠者「それは私の仕合わせで御座る。 それにつき、ちとお尋ねが御座る。蝸 牛は腰に貝を付けていると申すが、そ の貝が御座るか。」 | Tarôkazya: Vere bonŝanca mi estas! Nun mi havas demandojn: Oni diras, ke heliko havas konkon ĉe la lumbo. Ĉu vi havas konkon? |
山伏「何じゃ、腰に貝がある。」 | Jamabuŝo: Ĉu mi havas konkon? |
太郎冠者「なかなか。」 | Tarôkazya: Ĉu vi havas konkon? |
山伏「今、見せてやろう。(背中をみせ) そりゃ、そりゃ、そりゃ、そりゃ。」 | Jamabuŝo: Nun mi montros ĝin! (J turnas sian dorson al T) Jen, jen, jen! |
太郎冠者「ははあ、まことにみごとな貝 で御座る。」 | Tarôkazya: Ho, kiel belan konkon vi havas! |
山伏「みごとな貝であろう。」 | Jamabuŝo: Jes, belan konkon mi havas! |
太郎冠者「さて、また折々は角 申すが、何とぞ角も見せて下されい。」 | Tarôkazya: Cetere oni diras, ke vi foje elmetas kornojn. |
山伏「角か。」 | Jamabuŝo: Ĉu kornojn? |
太郎冠者「なかなか。」 | Tarôkazya: Ĉu vi havas? |
山伏「角、角、それそれ。(後ろ向きに 膝をつき、結袈裟 そりゃ、そりゃ、そりゃ。何と、角が 見えたか。」 | Jamabuŝo: Korno, korno... Jes, mi havas! (J turnis sian dorson al T kaj surgenue levas kasajon) Jen, jen, jen! Ĉu vi vidis la kornojn? |
太郎冠者「ははあ、まことにみごとな角 で御座る。」 | Tarôkazya: Ho, kiel belajn kornojn vi havas! |
山伏「みごとであろうがの。」 | Jamabuŝo: Jes, belajn kornojn mi havas! |
太郎冠者「さてもさても、頼うだ人の申 すとおり、劫﨟 ると申しましたが、疑いもない、臨む ところの蝸牛で御座る。何とぞ私の方 へおいでなされて下さい。」 | Tarôkazya: Mia Sinjoro diris, ke veterana heliko estas tiel granda kiel homo. Vi certe devas esti Sinjoro Heliko, kiun ni bezonas! Bonvolu veni al ni, mi petas! |
山伏「それは行きたいものなれども、こ の間 急には、え行かれまい。」 | Jamabuŝo: Kvankam mi volus veni al vi, mi ne povos, ĉar mi estas tute okupita kun aliaj invitoj. |
太郎冠者「ちかごろごもっともでは御座 れども、私の、これでお目にかかりま したも多生の御縁で御座る。その上、 主命 外々 いでなされて下さりょうならば、かた じけのう御座る。」 | Tarôkazya: Kvankam tute okupita, vi ja havas de multaj antaŭmondoj destinon renkonti min kaj veni al ni. Cetere mi estos tre feliĉa, se mi povos plenumi la komision de mia Sinjoro. Multe mi dankas vin, se vi bonvolus veni al ni spite al multaj aliaj invitoj. |
山伏「いや、それほどに言うならば外々 はあとにして、まず汝が方へ行き、そ ちが頼うだ者の祖父から寿命長遠にな いてやろうぞ。」 | Jamabuŝo: Ĉar vi multe petas, mi venos al vi, spite al aliaj invitoj. Mi faros, ke la avo de via Sinjoro ĝuu des pli longajn vivon kaj prosperon. |
太郎冠者「それはかたじけのう御座る。 早う来て下されい。」 | Tarôkazya: Elkore mi dankas vin. Nun bonvolu veni al ni. |
山伏「さりながら、ただは行かれぬ。 囃子物 | Jamabuŝo: Mi tamen ne povas veni al vi sen takto. Mi venos laŭ via takto. |
太郎冠者「囃子物は私の得物 それは何と申して囃しまするぞ。」 | Tarôkazya: Mi estas bona taktanto. Kun kiaj vortoj mi taktu por vi? |
山伏「別 ちは『雨も風も吹かぬに、出ざ 打ち割ろう』と言うて囃せ。みどもは 『でんでんむしむし、でんでんむしむ し』と言うて浮きに浮いて行こう。」 | Jamabuŝo: Simplaj estas la vortoj: Pluvu kaj blovu! Elvenu Helik'! Se ne, krevos via konko! Mi sekvos vin per la vortoj: Venu, venu, jen, Heliko! |
太郎冠者「これは面白そうに御座る。そ れならば囃しましょう。」 | Tarôkazya: Amuzaj vortoj tio estas! Volonte mi taktos por vi. |
山伏「早う囃せ、早う囃せ。」 | Jamabuŝo: Jam ni komencu takti! |
太郎冠者「畏 打ちながら)はあ〽雨も風も吹かぬに、 出ざ ち割ろう(常座で小さく廻る)」 | Tarôkazya: Jes, Sonjoro! (frapante sian maldekstran manplaton per ventumilo) ♪Haa! Pluvu kaj blovu! Elvenu Helik'! ♪Se ne, krevos via konko! (dufoje) (rondiras en Zyôza; genulevas graslitere) |
山伏「〽でんでんむしむし、でんでんむ しむし(舞台いっぱいに廻る)」 | Jamabuŝo:♪Venu, venu, jen, Heliko!(3foje) (J rondiras tra la tuta scenejo) |
主「(囃しの途中で立ち、一の松で)最前 太郎冠者を、藪へ蝸牛を取りにつかわ いてござるが、あまり遅う御座るによ って、迎いに参ろうと存ずる。(歩き 出す) 何をしていることじゃ知らぬ… さればこそ、あれに何やらしている。 やいやい太郎冠者、汝はそれに何をし ているぞ。」 | Mastro: (M ekstaras dum la taktado. ĉe la unua pino) Mi sendis Tarôkazya al la veprejo por heliko. Tro longe li ne revenas. Mi iru serĉi Tarôkazya.(ekiras) Kion li nun faras? ...Ho mi trovis lin! Hej, Tarôkazya, kion vi faras ĉi tie? | |
太郎冠者「(舞台口へ連れて来られて)い や、ただいま囃子物で蝸牛を連れて参 るところで御座る。」 | Tarôkazya: (kondukita al antaŭ la ponto) Ho, Sinjoro! Mi taktadas por ke la Sinjoro Heliko venu al ni. | |
主「なんじゃ蝸牛を連れて来る。」 | Mastro: Por ke la heliko venu al ni? | |
太郎冠者「なかなか。」 | Tarôkazya: Jes, Sinjoro! | |
主「どれどれ…やあ、これはいかなこと。 やいやい、あれは山伏ではないか。」 | Mastro: Mi vidu... Ho, kio okazas? Hej, Tarokazya, li estas Jamabuŝo! | |
山伏「やいやい、囃せ囃せ。」 | Jamabuŝo: Hej, taktu, taktu! | |
太郎冠者「(山伏に)心得ました。(常座で) 〽雨も風も吹かぬに、出ざ 割ろう、出ざ 『〽でんでんむしむし』と舞う)」 | Tarôkazya: (al J) Jes, Sinjoro Heliko! (ĉe Zyôza)♪Pluvu kaj blovu! Elvenu Helik'! ♪Se ne, krevos via konko!(T dancas) (J dancas: Venu, venu, jen, Heliko!) | |
主「これはいかなこと。やいやい太郎冠 者、あれは山伏ではないか。 (舞台口 へ連れてくる)」 | Mastro: Ho, terure, terure! Hej, hej, Tarôkazya, li estas Jamabuŝo! (M kondukas T al antaŭ la ponto) | |
太郎冠者「やあ、山伏で御座るか。」 | Tarôkazya: Ĉu li estas Jamabuŝo!? | |
主「なかなか。」 | Mastro: Jes, Jamabuŝo! | |
太郎冠者「やいおのれは山伏ではないか」 | Tarôkazya: Hej, vi estas Jamabuŝo! | |
山伏「何、山伏。」 | Jamabuŝo: Ĉu mi estas Jamabuŝo!? | |
太郎冠者「なかなか。」 | Tarôkazya: Jes, Jamabuŝo! | |
山伏「山伏ということがあるものか。 これはこの藪にを劫﨟 でんむしむし、でんでんむしむし。」 | Jamabuŝo: Mi ne estas Jamabuŝo, sed veterana heliko en la veprejo! ♪Venu, venu, jen, Heliko! | |
太郎冠者「 〽雨も風も吹かぬに、出ざ かま打ち割ろう出ざ | Tarôkazya: ♪Pluvu kaj blovu! Elvenu Helik'! ♪Se ne, krevos via konko! | |
主「さてもさても、むさとしたやつじゃ。 やいやい、やい太郎冠者、汝はぬかれ おった。あれは山伏じゃと言うに。」 | Mastro: Kia idioto vi estas! Hej, hej, Tarôkazya, vi estas sorĉita! Li estas Jamabuŝo! | |
太郎冠者「すれば真実山伏で御座るか。」 | Tarôkazya: Ĉu vere Jamabuŝo!? | |
主「なかなか。早う打擲 | Mastro: Jes, ja! Tuj batu lin, batu lin! | |
太郎冠者「心得ました。(常座で)やい、 おのれはみどもをたらしおったな、さ んざんに。」 | Tarôkazya: Jes, Sinjoro! (ĉe Zyôza) Hej, vi trompis min! | |
主・太郎冠者「打擲 | T kaj M: Ni batos vin! | |
山伏「これはいかなこと。そちたちは、 そのように言うてもな、〽でんでん むしむし、でんでんむしむし。」 (主と太郎冠者は共に囃し出す。山伏を 先頭に、囃しながら退場する) | Jamabuŝo: Ho, terure, kion vi diras! Vi tamen ne povos: ♪Venu, venu, jen, Heliko! (T kaj M kune ektaktas. Ĉiuj dancante eliras el la scenejo) |
*〽=歌記号,いおり点;JIS第3_1面3区28点 *﨟【草冠の下に月+曷。臈の本字】(ろう) *山伏: 日本の役小角 一派、修験道の修行者。山中を巡り歩 いて修行する。頭に黒い兜巾(ときん)、 胴に結袈裟 *出羽 県の大部分。 *羽黒山 して有名。 *大峯 霊場。 *法螺貝 大形巻貝。吹き口をつけて鳴るように 加工したものを、山伏が携帯する。 *結袈裟(ゆいげさ): 山伏が着用する袈裟。 帯状で丸い房を六ケ所に付けている。 |
*jamabuŝo: asketo de budhisma sekto fondita de En no Ozunu. Li hardas sin migrante montojn kaj portas nigran kufon, kasajon kaj konk–trumpeton. *Dewa: tiama provinco, grandaj partoj de nunaj gubernioj Yamagata kaj Akita. *Haguro: monto en la gubernio Yamagata, ekzercejo por jamabuŝoj. *Oomine kaj Katuragi: montoj en la gubernio Nara, sanktejo por jamabuŝoj. *trumpetkonko(Charonia tritonis): granda spiralforma konkulo, el kies konko oni faras konkan trumpeton. *kasajo por jamabuŝo: kasajo el maldikaj bendoj kun entute ses kvastobuloj. *Kyôgenza: fino de la ponto ĉe la scenejo. *Zyôza(Zyouza), Ziutaiza, Wakiza: Vidu la desegnaĵon. |