武悪(ぶあく) Buaku

狂言記 巻五・四	el "Kyôgenki" vol. 5. 4
	tradukis SIMATANI Takesi 1999
大名「罷出たるは隠れもない大名。	Sinjoro: Mi estas fame konata sinjoro.
さやうに御座れば、それがしが使	Unu el miaj  servistoj  estas  tute
ふ下人に無奉公をしおるやつが御	malobeema.  Mi voku Tarôkazya kaj
ざる。太郎冠者を呼び出し、から	ordonu, ke li kaptu  la  sentaŭgulon.
め捕りにやらふと存ずる。あるか	Tarôkazya, kie vi estas!
やい。」
冠者「はつ、御前に。」	Tarôkazya: ♪Jen Antaŭ vi!
大名「念なふ早かつた。なんぢを呼	S: Bone, ke vi tuj venis. Mi vokis vin,
び出す、余の儀でない。武悪めを、	por ke vi iru kaj kaptu  Buaku,  la
なんぢ、急いでからめ捕つて参れ。」	sentaŭgulon.
冠者「あゝさりながら、あれもお館	T: Laŭ via ordono, Sinjoro!  Li tamen
では覚えの者で御ざれば、ゑから	estas lerta batalanto.    Mi ne povus
め捕りますまひ。」	kapti lin.
大名「まつことゑからめ捕らずは、	S: Se vi ne povos kapti,  mortigi lin vi
首を討つて来い。」	povos!
冠者「畏て御座る。去ながら、身共	T: Laŭ via ordono! Mi tamen ne havas
が差し前は覚へが御ざらぬ。御前	bonan glavon.    Ĉu mi povus prunti
の御太刀を貸さつしやれませう。」	vian glavon?
大名「おふ、これや。急いで打	S: Bone, bone, jen la glavo!  Iru kaj
ち損なわぬやうに、討つて参れ。」	nepre mortigu Buaku.
冠者「畏て御ざる。」	T: Laŭ via ordono, Sinjoro!
冠者「扨も迷惑な事を言ひ付け	T: Kia ĝena ordono!    Mi devus iri...
られた事かな。まづ参らずはなる	Jam  mi  staras  antaŭ  lia  domo.
まいが。程なふこれで御ざる。物	(Laŭte) Saluton, Buaku!  Ĉu vi estas
申、お案内。」	hejme, Buaku?
武悪「やら奇特や、聞いたやうな声	Buaku: Oni vokas  min  de  ekstere.
ぢやが。案内は誰そ。いや、太郎	Mi konas la voĉon. Kiu salutas min?
冠者か。」	Ĉu venis Tarôkazya?
冠者「中。内に御ざるか。」	T: Jes mi, Buaku!  Vi restas hejme?
武悪「やい、太郎冠者、殿の不興を	B: Mi  timas,  ke  mi  tro  kolerigis
蒙なんぢが来たとても心は許さぬ。」	Sinjoron. Esti trankvila mi ne povas!
冠者「はてさて、ひよんな事をおし	T: Ne ĝenu vin!  Ĉiuj servistoj diras,
やる。皆御傍輩衆寄らつしやれて、	ke vi, Buaku estas plej malnova kaj
『武悪といふ者は、家久しう覚へ	fidela.  Bedaŭrinde, ke vi jam perdis
の者をば、かやうにしてをかつし	favoron de Sinjoro.  Vi devas reveni
やれるのは、殿の違ひじや』とあ	antaŭ lin, kaj denove ĝui lian favoron.
つて、みなおつしやるのには『お	Rapidu iri al rivero kaj preni  fiŝojn,
前へ直そう』とおつしやるほどに、	Kun ili petu  pardonon  de  Sinjoro.
そなたは急いで川狩に出やつて、	Hodiaŭ li iros al la rivero por  ĉasi.
雑魚を捕つて、御前へ持つて出や	Kiam vi venos,  ĉiuj servistoj  kune
つたら、ようおぢやろ。又殿も、	petos por vi pardonon.    Vi devas
今日は川狩に出らるゝ。そこで御	rapidi!
傍輩衆が『申直そう』とおつしや
るほどに、急いで出やす。」
武悪「はれさて、嬉しや。其儀なら	B: Kiel ĝoja mi estas!    Tuj mi iros
ば、行かうほどに。さあ、そ	por ĉasi fiŝojn.  Ĉu vi bonvolus iri
なたも来てくりやれ。」	kun mi?
冠者「心得ておぢやる。」	T: Jes, mi iros kun vi!
武悪「あゝ、ゑい巣を見付ておぢや	B: Ha, jam mi trovis fiŝojn!      Jen
る。いかひ事の雑魚でおぢやる。	naĝas multaj fiŝoj ĉi tie!  Ho, ve!
のふ失念した事がおぢやる。	Pro granda  ĝojo  mi  lasis  reton
あまり嬉しいまかせに、網も持た	hejme.
ずに、ひよひと出たわいの。」
冠者「のふ、何とした物でおぢ	T: Kiel, do, vi prenos la fiŝojn?
やろ。」
武悪「あゝ、身が草寄せといふ事を	B: Mi scias  ĉasi  fiŝojn  per  herboj.
知つておじやるほどに、さあ、	Jen, jen,  al mi pelu la  fiŝojn,  mi
その方から追ふてくれさしめ。」	petas.
冠者「心得ておじやる。」	T: Bone, mi pelos ilin!
武悪「身はこれから押して行くぞ。」	B: Jen, mi kaptos la fiŝojn!
冠者「殿の仰せぢや、覚悟せい。」	T: Jen la ordono de Sinjoro! Vi mortu!
武悪「やい太郎冠者、なんぢが言ふ	B: Vi mensogis min!    Mi ja kredis
事をまことと思ふて、ひよつと出	vin!  Kaj  venis  preni  fiŝojn  por
たれば、まことに鳥の目を縫ふて	donaco al Sinjoro!  Vi  ja  perfidis
放したやうな事をして、曲もない	nian  amikecon!  Se  vi  dirus  la
者ぢや。宿でも、かうと言ふてく	veron,  mi povus adiaŭi al la edzino
れるならば、女子子どもに、言ひ	kaj infanoj!  Kiel senkora vi estas!
おきたひ事もあるのに。曲もなひ	Nenio helpas!  Tuj mortigu min!
者ぢや。是非にかなわぬ、急いで
討たせませ。」
冠者「そなたが嘆きやるのをば思ふ	T: Vi ja pravas!  Hodiaŭ via sorto kaj
ては、今日は人の身の上、明日は	morgaŭ mia!  Se mi ne servus al
わが身の上。世の中に宮仕いなど	Sinjoro!
をせう物ではない。」
武悪「物を思わせずとも、早う討つ	B: Neniel vi povas malobei  Sinjoron!
てくれいやれ。」	Jam nun mortigu min!
冠者「いや、討たふとは思ふたれど	T: Mi ja venis por tio!  Sed, kiel mi
も、何として身が討たうぞ。」	povus mortigi vin! (Ambaŭ ploras)
(二人ともに泣く)
冠者「急いで落ちさせませ。」	T: Rapidu forkuri, mi petas!
武悪「いや、物思はせずとも、	B: Estu  saĝa!    Vi  ne  povas  ne
早う討つてくれさしめ。」	mortigi min!
冠者「命が物種ぢや、急いで落ちさ	T: Rapidu forkuri, mi petas!
しませ。」
武悪「それは、して、まことでおぢ	B: Ĉu vi lasos min forkuri?
やるか。」
冠者「中。」	T: Jes, mi lasos vin.
武悪「したら、後の儀を頼む。」	B: Mi petas pri mia familio.
冠者「片時も急いで落ちさしませ。」	T: Tuj forkuru! (Buaku iras al Ponto)
武悪「やれさて、鰐の口を逃れた。	B: Estis miraklo, ke  mi  ne  pereis!
もはやいまが都の名残でおぢやる	Mi devas forlasi *Kioton.    Por la
ほどに、清水に暇乞に参りませう。」	lasta fojo mi vizitu la templon
(中入)	Kiyomizu por danki.  (Foriras tra
	Agemaku.  Interakto)
冠者「まづ急いで、殿の前へ参らふ	T: Mi rapidu al Sinjoro!      Saluton,
ず。殿様、御ざりまするか。」	Sinjoro!  Ĉu vi estas hejme?
大名「やい、何とした。討つて」	S: Hej, Tarôkazya!    Ĉu vi mortigis
来たか。	Buaku?
冠者「中。討ちまして御ざりま	T: Jes, mi mortigis Buaku.
す。」
大名「して、何として討つたぞ。」	S: Kiel vi mortigis lin?
冠者「其御事で御ざりまする。きや	T: Mi pensis kaj pensis.  Li ja estas
つは手者と思はつしやれませひ、	lerta batalanto, dum mi tute ne.  Mi
又身どもは何にも存ぜぬ者の事で	volis trompi lin,  kaj diris,  ke ĉiuj
御ざれば、だまさずはなるまひと	servistoj petos pardonon por Buaku.
存じ、『傍輩衆のおつしやるゝ、	Ke vi, Sinjoro iros al rivero por ĉasi.
殿の御前へ言ひ直そうほどに、殿	Ke li kaptu fiŝojn,  kaj kun ili  petu
も川狩に出さつしやるほどに、そ	vian pardonon. Ke ni ĉiuj kune petos
なたも急いでお出やつたらよかろ	por vi.  Buaku kredis min kaj ĝojis.
う』と申て御ざれば、それをつい	Do li rapidis al rivero.
でに『言ひ直してくれう』とおつ
しやる事かとて、嬉しがつて、何
が川へ出まして、深ひ所で草寄せ	Kiam li eniris en profundan  akvon
を致します所をば、身どもが此お	por kapti fiŝojn, mi mortigis lin per
太刀でもつて、何が御ざらふぞ、	via glavo, kiu tranĉis homan korpon,
水もたまらず、ぶち放して御ざる。	kvazaŭ akvon.  Kiel akra estas via
さても、よう切れる御太刀で	glavo!
御ざる。」
大名「よう切れたか。」	S: Ĉu tiel akra estas la glavo?
冠者「中。やう切れまして御ざ	T: Jes, tre akra ĝi estas.
る。」
大名「でかいた。やい、して、	S: Brave vi ja faris!  Ĉu li diris ion
別に、何も言ひはせなんだか。」	antaŭ la morto?
冠者「そこで申ますのには、『やい	T: Li diris, se mi, Tarôkazya dirus la
太郎冠者、常に等閑なふして、か	veron,  Buaku povus adiaŭi  al  la
いもなひ。女子子共にも見せて、	edzino kaj infanoj!  Kiel senkora mi
内では討つてくれいで、曲もなひ	estas!  Tiel li riproĉis min.  Ĉar mi
者ぢや』と申て、いかふ恨みまし	estas fidela al vi, Sinjoro,  mi devis
て御ざる。さても、奉公とい	mortigi lin!  Tia estas  hodiaŭ  lia
ふ物はものうひ物で御ざりまする、	sorto kaj morgaŭ mia!
少しの違ひが御ざるとあれで御ざ
る所で。」
大名「やい、まことになんぢが言ひ	S: Eble vi pravas.  Mi ja pereigis tiel
つるごとく思へば家久しい者をば、	malnovan serviston tute senkore.
むさと討つて捨てた事ぢや。」
冠者「殿様もさやうに思わつしやれ	T: Ĉu vere tiel vi pensas?
まするか」
大名「なんぢが泣くので、おれも討	S: Vi ja ploras!    Estus bone, se mi
つまひ物とは思へども、もはや討	ne postulus lian morton!    Nenio
つた者は戻るまひほどに、身も涙	povas revivigi Buaku.    Jam mi ne
を止めるぞ。われも泣きやめ。や	ploru.  Ankaŭ vi viŝu larmojn!  Kiel
い、かうしてゐたらば、おもしろ	malgaje!    Nun iru kun mi.    Pro
い事もないほどに、いざ来ひ。物	distro  mi  iros  al  la  templo
忘れに清水へ参ろ。なんぢも供に	Kiyomizu!  Sekvu min!
来ひ。」
冠者「畏て御ざる。」	T: Laŭ via ordono! (Ili rond‐iras)
大名「はてさて、思へば惜しい事を	S: Kiel badaŭrinde,  ke en kolero mi
したわいやい。」	pereigis Buaku.
冠者「御意の通りで御ざりまする。」	T: Vere badaŭrinde!
大名「やい太郎冠者、あの向かふか、	S: (Buaku aperas de Agemaku)  Hej,
ら来るは武悪ではないか。急いで	Tarôkazya!  Jen venas Buaku sur la
見て参れ。」	vojo!  Iru kaj vidu!
冠者「あゝ、こゝは六道で御ざりま	T: Ho, ĉi tie estas la *Kruco de  Ses
する所で、迷うてがな、おるもの	Mondoj.  Certe li perdis la vojon al
で御ざろ。行て見て参りませう。	infero!    Mi iru kaj vidu!..
やい、いま殿の見つけられた	Hej, Buaku, vin trovis Sinjoro!  Kial
が、急いで落ちはせひで。」	vi ne tuj forkuris?!
武悪「おれもさて、一期の名残ぢや	B: Por  la  lasta  fojo  mi  vizitis
と思ふて、清水へ参つて見付られ	Kiyomizu,  kaj  renkontis  Sinjoron!
た。天の網が来さつた。覚悟した。」	Nun nenio povos savi min!
冠者「のふ、急いで様を変へて	T: Iru kaj revenu en  alia  vesto,  en
出さしませ。幽霊のやうにして。」	vesto de fantomo!
武悪「中。心得ておぢやる。」	B: Bone, mi tuj revenos!
(中入)	(Interakto)
冠者「申殿様、御ざりまするか。い	T: Pardonon,  Sinjoro!    Tiu  ŝajnis
まのは武悪がやうに御ざりました	Buaku.  Mi  postkuris  lin,  sed li
が、追つかけて参ると、見失いま	malaperis ien.
して御ざる。」
大名「やい冠者、あれや。	S: Hej, Tarôkazya!  Jen denove venis
又出おつたは。」	Buaku!
冠者「さては、も、幽霊にまがひは	T: Mi ne dubas, ke ĝi estas fantomo!
御ざりませぬ。」
武悪(白小袖を着て、白小袖をうち掛	B: (Kun blanka vesto, sovaĝaj haroj kaj
け、壺折つて杖をつき、さばき髪、	papero sur frunto)    ♪Nek al La
額に紙をあてて出る)「〽娑婆にも	Mondo, nek al la Infero!  Mi perdis
行かず冥土にも六道の巷に迷う。」	la vojon en la Kruco de Ses Mondoj.
冠者「あゝ、申、武悪が亡霊に	T: Mi ne dubas, Sinjoro,  ke ĝi estas
は隠れも御ざりませぬ。」	fantomo de Buaku!
武悪「申。」	B: Saluton, Sinjoro!
冠者「あれ武悪が呼びまする。」	T: Jen, Sinjoro, vokas Buaku!
大名「行て何と言ふぞ聞いて来い。」	S: Vi iru kaj parolu kun li!
冠者「いや、行て、殿様聞かつしや	T: Estus bone, ke vi iru kaj parolu!
れませい。」
大名「われ行て、聞いて来い。」	S: Iru kaj parolu!  Jen ordono!
武悪「申、祖父御様からお使い	B: Ĝustatempe  mi  vidis  vin.  Min
に参りましたのに、よひ所でお目	sendis via patro: li nun servas antaŭ
にかゝりました。朝夕閻魔様へ出	Jamao, la Granda Reĝo de Infero.  li
仕をなされまするのに、御太刀が	tamen ne havas glavon  kaj  sendis
なふて迷惑なされまする。身共に	min por ricevi ĝin.    Bonvolu doni
参つて、『取つて来い』とおつし	glavon al mi.
やれましたほどに、いくさつしや
れませひ。」
大名「やい、『館でならば、の	S: Bedaŭrinde la plej bonaj glavoj estas
し付けを進じやうづれども、道で	hejme. Kvankam malnova, mi donacu
会ふた儀で御ざるによつて、差し	al li ĉi tiun glavon.    Volu transdoni
荒したれども、是を進ずる』と申	tiun kun mia saluto al la patro.
てくれい。」
武悪「さやうには申ませう。『素袍	B: Mi transdonos la glavon  kun  la
袴、扇までをよこさつしやれませ	saluto al via estimata patro.    Li
ひ』とおつしやれました。」	postulis ankaŭ robon, *hakamon  kaj
	*ventumilon.
大名「おふ、心得た。やい太郎	S: Bone, bone, volonte mi donacos al
冠者、脱がしてくれい。『しわが	li.    Hej,  Tarôkazya,  helpu min
よりましたれども、召さつしやれ	demeti la vestojn.  Transdonu ilin
て下されい』と申て、是を持つて	al mia patro kun pardonpeto, ke ili
行け、冠者。」	estas iom ĉifitaj.
冠者「これや武悪、取つて行け。」	T: Hej, Buaku, prenu ilin.
武悪「のふ冠者殿、取る物は取	B: Kara Tarôkazya, krom  glavoj  kaj
りましたが殿の『ぢきに御目にか	vestoj mi devas rekte  paroli  kun
ゝつて申せ』とおつしやれた事が	Sinjoro.    Mi transdonos la vorton
御ざる。」	de lia patro.
冠者「申殿様、武悪が『ぢきに	T: Sinjoro,  Buaku volas transdoni la
申たひ』と申まする。」	vorton de via estimata patro.
大名「やあ、何とした事ぢやな。」	S: Kion li diros?
武悪「申殿様。」	B: Estimata Sinjoro.
大名「何で御ざるぞ。」	S: Kion diris mia patro.
武悪「祖父御様のおつしやれまする	B: Via estimata patro diris:  Malvasta
のには、『狭ひ娑婆に御ざりませ	estas la Mondo,  tuj vi iru al vasta
うよりも、広ひ所へお供して来ひ』	Infero.    Bonvolu nepre iri kun mi.
とおつしやれましたほどに。どう	Mi akompanos vin al via patro.
ござろと、いで御ざりませう。お
供して参ろ。」
大名「やい武悪。祖父御様に、	S: Hej, Buaku, diru al la patro:    Ne
『狭うてもこゝがよう御座る。つ	gravas, ke la Mondo estas malvasta!
つとの今度参らふ』と申てくれい。」	Mi iros nur poste, post longa, longa
	tempo!
武悪「どう御ざつても、身どもがか	B: Kion vi diru,  mi nepre akompanos
う申からは手を引いてなりとも、	vin al via estimata patro.  Bonvolu
連れまして参らねばなりませぬ。」	iri kun mi al Infero.
冠者「申殿様、あの体ならば、武悪	T: Ho, Sinjoro,  Buaku prenos vin al
めが手を引いて参ろほどに、まづ	Infero!  Volu jam forkuri!
急いで逃げさつしやれませう。」
大名「やい、それよ。冠者も逃	S: Certe vi pravas!  Ankaŭ vi forkuru!
げい。」
冠者「申。」	T: Ho, Sinjoro!
冠者「さればこそ殿は逃げられた。	T: Jam  forkuris  Sinjoro.    Brave,
武悪、よい仕儀でなかつたか。」	Buaku, vi ja faris.
武悪「されば。そなたの陰で嬉	B: Kia sukceso!    Mi  dankas  vin
しうおじやる。思ひも寄らぬ路銭	elkore.  Mi gajnis iom por elmigro.
までをもろうた。」
冠者「急いで落ちさせませ。」	T: Jam iru for.
武悪「心得ておぢやる。後を頼む。	B: Jes, mi rapidos.  Mi petas pri mia
さらば」	familio.  Adiaŭ, adiaŭ!
(終わり)	(fino)
◎京都: 中世までの日本の首都。	*Kioto: japana ĉefurbo ĝis mez‐epoko.
◎六道の辻:	*Kruco de Ses Mondoj: oni diras, ke
現世、極楽、地獄を含め	estas  ses  mondoj  inkluzive  de
6つの世界があるとされた。	Paradizo, Infero kaj nia Mondo.
◎袴:日本古来のズボン。	*hakamo: japaneska pantalono.
◎扇:折り畳み携帯した。	*ventumilo: faldebla ventumilo.